Ściany tworzą bryłę budynku, odpowiadają za jego wygląd, chronią przed wpływem otoczenia i razem z dachem i oknami nadają charakter budynkowi. O ostatecznym wyglądzie, technologii wykonania i układzie okien w większości przypadków decyduje architektoniczny przypadek. Ze względu na bardzo uproszczony, ze względu na koszty, proces projektowania większości budynków jednorodzinnych układ okien jest tylko i wyłącznie wynikiem aranżacji pomieszczeń parteru. Przez co okna układają się na elewacji w całkowicie przypadkowy sposób, i tylko od błyskotliwej interwencji architekta zależy czy uda się ?jakoś ogarnąć? układ kompozycyjny elewacji. (Pomocne są wtedy klasyczne detale architektoniczne, jak prefabrykowane betonowe kolumienki, styropianowe gzymsiki i wszelkiej maści imitacje boniowania). Tak naprawdę ostateczny wygląd ścian zewnętrznych powinien być kompromisem pomiędzy wysmakowanym dopasowanym do oczekiwań całościowym wyglądem budynku, a dobrze rozplanowanym i funkcjonalnym wnętrzem. A czemu w rzeczywistości budynki wyglądają jak wyglądają, bez ładu i składu? Ano dlatego że większość inwestorów kierując się prostą zasadą, że mieszka się w środku, a nie za zewnątrz. Więc kto by się przejmował jakimś brakiem symetrii czy kompletnym chaosem na elewacji.

JAKIE ŚCIANY?

Wybierając materiał na budowę ścian potencjalny inwestor najczęściej kieruje się opiniami znajomych, rodziny, forów dyskusyjnych, architekta lub sprzedawcy. O ile opinie znajomych, rodziny, czy te zawarte na stronach dyskusyjnych mają tę wielką zaletę, że są dużo mniej zmanipulowane, niż opinie fachowców z branży budowlanej. To najmniej wiarygodne są niestety opinie sprzedawców, których głównym celem jest zysk. W branży budowlanej istnieje też coś takiego jak płatne doradztwo (oczywiście nikt się do tego nie przyzna). Polega to na polecaniu przez architektów i wszelkiej maści ?budowlańców?, konkretnych materiałów budowlanych, w zamian za prowizję od sprzedaży. materiał na budowę ścian z grubsza można podzielić na pełne bloczki/cegły i ażurowe pustaki.

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE ŚCIAN

Na początek zajmiemy się najważniejszym ścianom, czyli zewnętrznym, konstrukcyjnym, które nie dość że pełnią funkcję głównej podpory dla stropów i dachu to jeszcze muszą dobrze izolować przed czynnikami zewnętrznymi (ciepłem, zimnem, wiatrem, deszczem i hałasem), dobrze przy tym żeby były dobrym akumulatorem ciepła zimą i chłodu latem.

Naukowcy określają co najmniej kilkanaście własności fizycznych materiałów budowlanych takich jak: wytrzymałość, wydłużenie i skrócenie (czyli rozszerzalność cieplna i wilgotnościowa), sprężystość, przewodzenie ciepła i wilgoci, para(paro)-przepuszczalność, sztywność dynamiczna i wiele, wiele innych, które zwykłemu człowiekowi i tak nic nie mówią i może to i lepiej. Skupimy się więc na właściwościach jakie nas interesują z punktu widzenia przyszłego lokatora tych ścian.

Wytrzymałość. Ten parametr odpowiada za nośność materiału budowlanego przewidzianego do wykonania ścian. Oczywiście elementy ścian konstrukcyjnych są w każdym projekcie po odpowiednich obliczeniach wzmacniane w miarę potrzeb, szczególnie w miejscu skupionych obciążeń od konstrukcji dachu, dużych otworów w ścianach. Jednak poza takimi ekstremalnymi miejscami każdy z materiałów przeznaczonych do wykonywania ścian konstrukcyjnych, jest wystarczający do wybudowania każdego domu jednorodzinnego, nawet o czterech kondygnacjach wysokości.

Izolacja termiczna. Czyli ma być ciepło, niestety tu taj sama budowa cegły/bloczka/pustaka nie wystarcza potrzebny jest jeszcze wewnętrzny izolator w postaci komór powietrznych im więcej małych komór tym współczynnik izolacyjności lepszy. Umownie podaje się go jako współczynnik Lambda (? = W/m2*K). Można uznać że ściana posiadająca współczynnik ? mniejszy niż 0,3 jest ścianą ciepłą w rozumieniu Polskich norm. Dobrze jednak pamiętać że modna w ostatnich latach ekologia i trendy w izolowaniu budynków dążą do obniżenia współczynnika Lambda do 0,2 w przypadku domów energooszczędnych i 0,1 w przypadku domów pasywnych. Przy tym szastaniu współczynnikami musimy pamiętać że wszystkie te współczynniki podawane są dla przegrody bez otworów okiennych i drzwiowych (najlepsze okna posiadają współczynnik Lambda wynoszący ~0,7-0,8, a okna tradycyjne ~1,0-1,1. Więc nawet najlepszy współczynnik ścianę może zostać zepsuty przez słabej jakości okna lub  mostki termiczne balkonu.

Izolacja akustyczna. Poza właściwościami izolacyjnymi termicznymi dobra ściana powinna zapewniać dobre właściwości izolacji akustycznej od dźwięków dochodzących z zewnątrz. W uproszczeniu średni wskaźnik przenikania dźwięków (oznacza się Rw najczęściej plus ?coś tam?) dla ścian powinien wynosić około  40-50dB. Producenci rzadko podają w ogólnej informacji o produkcie de dane, warto jednak o to zapytać, szczególnie przy budowie domu w strefie podwyższonego hałasu, np. w pobliżu dróg szybkiego ruchu, linii kolejowych, lotnisk, albo zwyczajnie w pobliżu uciążliwego sąsiedztwa. Nawet najlepsze okna nie wyciszą hałasów niosących się przez ściany.

Właściwości akumulacyjne. Z grubsza chodzi o to, żeby ściany utrzymywały stałą średnią temperaturę ~20-25 stopni, przez cały rok. Ponieważ temperatury skrajne utrzymują się tylko przez kilka godzin na dobę i wtedy powietrze w pomieszczeniach bardzo szybko reaguje ochładzając się zimą i nagrzewając latem. Ściany o dużej pojemności zimą będą akumulowały ciepło z ogrzewania, aby płynnie oddawać je do pomieszczeń w chwili nasilenia mrozów, latem zaś akumulowały chłód. W takiej sytuacji zgromadzone wcześniej w ścianach ciepło/chłód oddają je minimalizując wahania temperatury. Lepszą pojemność cieplną mają oczywiście elementy cięższe (o większej gęstości), ale też ich bezwładność jest większa i bardzo wychłodzony podczas długiej nieobecności dom będzie się dłużej nagrzewał.

Ognioodporność. Nie sposób przy całej tej wyliczance ważnych parametrów nie wspomnieć o odporności ogniowej materiałów budowlanych, która to odporność przydaje się właściwie tylko w przypadku pożaru, czego oczywiście nikomu nie życzymy. Na nasze potrzeby wystarczy wiedzieć że odporność ogniowa liczona w minutach daje nam gwarancję, że ściany konstrukcyjne (wewnętrzne i zewnętrzne) wytrzymają minimum cztery godziny (Rei 240), a działowe około 15-30 minut. W teorii obowiązujących w Polsce przepisów budowlanych i pożarowych, odporność ogniowa budynku wybudowanego zgodnie z przepisami o ścianach niepalnych i nierozprzestrzeniających ognia zapewni że nasz budynek ocaleje jeżeli będzie się palił budynek lub samochód sąsiada…

IDEALNY MATERIAŁ NA ŚCIANY W BUDYNKU

Wybierając materiał do wybudowania ścian kierujemy się najczęściej reklamą lub zawartością kupionego w internecie gotowego projektu, rzadziej dogłębną analizą tematu. Na rynku do wyboru mamy właściwie trzy najpopularniejsze systemy elementów prefabrykowanych przeznaczonych do wykonywania ścian (oczywiście w teorii systemów jest znacznie więcej ale są one marginalną częścią rynku materiałów budowlanych):

Pustak. Ażurowy klocek zwany też cegłą, najczęściej relatywnie małych wymiarach w stosunku do bloczka lub formy do zalewania. Waga pojedynczego elementu waha się od kilku do ~10kg. Może być wykonany z ceramiki na bazie gliny lub z betonu zmieszanego lekkim kruszywem, np. keramzytem, żużlem, itp. Występują one w pełnym asortymencie kształtów i grubości o bardzo różnej ilości otworów i klasie izolacyjności. Największą zaletą i wada jest wielkości waga elementów, które dzięki temu, że są relatywnie małe i o skomplikowanej strukturze wewnętrznej co znacznie wydłuża czas murowania szczególnie w narożnikach, łączeniach ścian i wokół otworów okiennych. Bardzo lubiane przez wykonawców (ze względu na czasochłonność murowania ? klient widzi ile roboty, klient zapłaci więcej) i inwestorów ze względu na złudne wrażenie wyższej jakości niż pospolite pełne bloczki.

Bloczek. Pełny element o najczęściej o porowatej strukturze pumeksu i sporych gabarytach dochodzących do pół metra długości i grubości od ~6cm do ~50cm, bardzo łatwy w obróbce (poza silikatami). Waga pustaków waha się od ~10 do nawet ~40kg Nie wymaga pracy budowlanymi modułami, element o jednorodnej strukturze dobrze tnie się w dowolna stronę, a powstałe odpadki łatwo wykorzystać w kolejnych etapach murowania. Niezbyt lubiany przez szczególnie przy elementach ścian grubszych niż 24cm, ale to właśnie dzięki wielkości elementów drugi w szybkości murowania po gotowych formach do zalewania.

Formy do zalewania (tzw. pustaki szalunkowe). Tu również występuje spora różnorodność materiałów bazowych z których wykonywane są formy od zalewania mieszanką betonową od form lekkich ze styropianu po formy keramzytowe, a nawet betonowe. Waga waha się od ~2kg do ~20kg. Niestety ta technologia ta już na początku istnienia na polskim rynku bardzo ucierpiała na wizerunku, przede wszystkim ze względu na niską kulturę pracy ekip budowlanych. Co niestety ma miejsce również przy bardziej tradycyjnych technologiach, choć tradycyjne murowanie jest dużo bardziej odporne na głupotę. Z biegiem lat i większa specjalizacją ekip budujących w tej technologii znów stała się popularniejsza, jej zaletą jest niebywała szybkość murowania, lekkich i łatwych w obróbce pustaków, zalewanych następnie z pompy do betonu. Oczywiście nie może być tu mowy o prymitywnym laniu do pełna i rozgarnianiu łopatami rzadkiej mieszanki, ale o precyzyjnym wypełnianiu gęstoplastyczną mieszanką kolejnych warstw po obwodzie budynku. Jest to najszybsza w miarę konwencjonalna technologia budowania ścian, z którą przy odrobinie dobrych chęci wszyscy budowlańcy. Niestety często wymagane jest dodatkowe zbrojenie takiej betonowej ściany klasycznymi prętami żebrowanymi.

c.d.n.

autor: Adam Powojewski

Uwaga: Wszystkie materiały zamieszczone na stronie są naszego autorstwa i podlegają ochronie na podstawie ustawy o prawach autorskich. Wykorzystywanie, kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.